سه گام اول برای شروع نوشتن مقاله علمی
اگر دانشجوی کارشناسی ارشد و یا دکتری باشید، حتما از مقاله های ISI شنیده اید. مقاله های ISI، مقاله هایی هستند که در مجله هایی چاپ می شوند که در پایگاه استنادی تامسون رویترز نمایه می شوند (که در پست بعدی، نحوه فهمیدن ISI بودن یک مقاله را در تامپسون رویترز، توضیح خواهیم داد).
نوشتن یک مقاله که در چنین مجله معتبری چاپ شود، دغدغه و آرزوی بسیاری از دانشجویان و محققین است در این جا سه گام برای شروع نوشتن یک مقاله ISI آورده شده است.
1) نگرشی درست در رابطه با چاپ مقاله داشته باشید.
چرا که می خواهیم مقاله ای بنویسیم که در یکی از مجله های نمایه شده در پایگاه استنادی تامسون رویترز چاپ شده باشد. دلایل مختلفی ممکن است وجود داشته باشد، مانند دانشجوی ممتاز شدن و قبولی بدون آزمون در دکتری، ارتقای درجه علمی و یا این که می خواهیم ناممان در بین کسانی باشد که مقاله هایشان در مجلات معتبر چاپ شده است. چنین تفکراتی شاید برای چاپ مقاله در نشریه های داخلی جوابگو باشد، اما برای نشریات معتبر خارجی، اصلا نمی تواند زیاد کارا باشد.
اگر بخواهید مقاله ها‌یتان در یکی از نشریات داخلی چاپ شود، کافیست با یکی از اساتید با نفوذ، مقاله تان را بنوسید که به احتمال زیاد هم مقاله تان چاپ می شود، چون مجلات داخلی زیاد کاری به اصل مقاله و یا کاربردی بودنش ندارند و تنها چیزی که برایشان مهم است، اعتبار استاد و شخص است، اما مجلات معتبر به درست و حسابی بودن مقاله خیلی حساس هستند.
اولین گام برای نوشتن مقاله ای که در یکی از مجلات معتبر بین المللی چاپ شود، با در نظر گرفتن کنار گذاشتن توهم این که می خواهیم یک مقاله ای چاپ کنیم، مهم نیست که در چه مجله ای و در رابطه با چه موضوعی، فقط ISI باشد. با این دیدگاه هرگز نمی توانید یک مقاله درست و حسابی چاپ کنید، چون همین که مقاله را نوشتید با عجله و بدون چک کردن درست محتوا می خواهید مقاله را بفرستید که موجب می شود کیفیت محتوا بسیار پایین باشد.
هدف از نوشتن مقاله علمی، کمک به توسعه دانش در حیطه موضوعی خاص است. اگر چنین نگرشی داشته باشیم، هیچ وقت در طول کار سخت و زمان بر مقاله نوشتن، انگیزه مان را از دست نمی دهیم و در آن زمینه باز هم مطالب دیگری را می نویسیم. بسیاری از اشخاص همین که مقاله شان در یک مجله ISI چاپ شد، نوشتن در آن موضوع را کنار می گذارند. ادامه دادن به چاپ مقاله در یک زمینه خاص به کارهای ما جهت می دهد.
2) موضوعی مناسب انتخاب کنید
موضوعات میان رشته ای می‌تواند یکی از بهترین موضوعات برای مقاله‌ی آی‌اس‌آی باشد.
موضوع مقاله شما نباید خیلی کلی باشد که بتواند موضوعی برای یک کتاب باشد. یکی از روش های انتخاب موضوع مناسب، انتخاب موضوع های میان رشته ای است. یعنی استفاده از روش های یک رشته در رشته دیگر. برای مثال تعیین شاخص بورس و ترکیب آن با روش های هوش مصنوعی جهت پیش بینی، طبقه بندی و سایر موارد. حتما شما هم شنیدید که در رشته شیمی یک فرد یک گرم طلا را با ماده ای دیگر مخلوط می کند و نتیجه را در یک مجله ISI چاپ می کند و فرد دیگر می آید همان آزمایش را با دو گرم طلا انجام می دهد و یک مقاله ISI دیگر چاپ می کند. واقعا چنین چیزی صحت ندارد، در علوم مهندسی و پایه برای هر مساله ای، راه حلی وجود دارد که یا آن را به کار می گیرند و یا منتظر می شوند که پیشرفت علم به جواب آن برسد. این تصور که نوشتن مقاله در حوزه فنی و آزمایشگاهی، کار آسانی است، اما در حوزه علوم انسانی کار بسیار دشوار، تصور اشتباهی است. دانشجویان علوم انسانی گزینه های زیادی برای انتخاب موضوع دارند. در علوم انسانی بسته به تعریف ما از مساله، جواب های مختلفی به دست می آید و گاهی وقت ها، تعریف مساله، نسبی است که هیچ گاه برای آن جوابی یافت نمی شود.
به علاقه فردی خود توجه کنید، نوشتن در رابطه با موضوعی که بسیار به آن علاقه دارید، کار شما را در نوشتن مقاله آسان می کند. اگر بار اولتان است که می خواهید مقاله بنوسید، برای انتخاب موضوع می توانید مجلات معتبر رشته خودتان و یا رشته های نزدیک به آن را پیدا کنید، سپس تمام مقاله های دو سال اخیر هر مجله را بخوانید، در این صورت خیلی خوب می دانید که هر مجله چه نوع مقالاتی را چاپ می کند؛ به طور مثال، بعضی از مجلات به آمار و ارقام اهمیت بالایی می دهند، ولی بعضی دیگر، تحلیل نویسنده و نتیجه گیری برای آن ها خیلی اهمیت دارد. در این حالت سعی کنید تراوشات ذهنی تان را در همان قالبی که مجله می خواهد ارائه دهید. راه دیگر برای پیدا کردن این موضوعات استفاده از پایگاه های تمام متن مقالات و پایگاه‌های نمایه کننده مقالات است. برای مثال می توانید از یکی از وب سایت های زیر استفاده کنید:
یکی از دوستان دیگر نقل می کرد که من کل مقالات یک مجله را خواندم، بعد از داخل هر مقاله مطالبی را جمع آوری کردم. همان ها را به شکل یک مقاله فرستادم و چاپ شد. این نیز روش مناسبی است. البته، به این نوع مقالات اصطلاحا مقالات مروری یا Review گفته می شود.
برای دانشجویان ارشد و دکتری انتخاب موضوع کار دشواری نیست، زیرا آن ها موضوع را قبلا در پایان نامه انتخاب کرده اند. با فرض این که موضوع انتخاب شده است، به سراغ گام بعدی می رویم. البته به یاد داشته باشیم فرآیند نوشتن مقاله با فرآیند انجام تحقیق یا پایان نامه تفاوت های زیادی دارد.
3) مرور نوشته های قبلی و شروع با نوشتن مفاهیم پایه
Science Direct یکی از محصولات Elsevier است. با Science Direct می توانید به تمام متن مقاله ها دسترسی داشته باشید. پس از انتخاب موضوع، باید نوشته های قبلی که در این زمینه نوشته شده اند را مطالعه کنید. برای این کار به پایگاه های مختلف علمی که مقدار وسیعی از کتب و نشریات چاپی و غیر‌چاپی را در خود دارند مراحعه کنید. بعضی از این پایگاه ها نیاز به پرداخت هزینه اشتراک دارد که ممکن است دانشگاه شما قبلا این کار را کرده باشد. برای مثال می توانید به پایگاه‌های نام برده، مراجعه کنید.
در تک تک این سایت ها به دنبال مقاله هایی باشید که با موضوع شما ارتباط دارد، معمولا تعداد مقالات زیاد است. به نحوه نوشتن، جمله بندی و ساختار مقاله ها توجه کنید، با این که کمی خسته کننده است، اما سعی کنید طفره نرود و با دقت انجامش دهید. ساختار مقاله و قالب جمله ها را بر دارید و محتوای خودتان را به شکل همین قالب درآورید (سعی کنید در زمان فعل ها و نحوه ارتباط، دو جمله در پاراگراف را دست نزنید و فقط واژه ها را عوض کنید). با این کار انگلیسی نوشتن را بهتر می آموزید. وقتی مقاله های بسیاری را با دقت بررسی کردید، متوجه می شوید که دیگران چگونه نوشته اند.
می توانیم ادبیات نظری (توضیح مسائل پایه) را با جمع آوری از مقالات دیگر تهیه کنیم، اما یادمان باشد که ادبیات نظری نباید بیش از حد باشد و صرفا در حدی که کار ما را با مقالات قبلی مرتبط سازد، استفاده کنیم، نه این که بیاییم و تمام مفاهیم را توضیح دهیم. داوران، مفاهیم پایه را کاملا می دانند. توضیح بیش از حد این مفاهیم در مقاله، داور را خسته می کند.
مقاله را از دید یک خواننده بنوسیم. نوشتن های طولانی هم خوانندگان را سردرگم می کند و هم داوران را خسته می نماید. سعی کنیم مقاله مان بیشتر از ۱۰ تا 15 صفحه نباشد.
اگر می خواهید مقاله ای از پایان نامه تان بنوسید، به یاد داشته باشید که نوشتن مقاله، سخت تر از کاری است که برای تحقیق انجام می دهیم. یعنی وقتی پایان نامه تمام شد، تازه فرایند شروع نوشتن مقاله آغاز می شود. به طور خلاصه برای بررسی مفاهیم پایه می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
الف) مراجعه به سایت های علمی و دانلود مقالات مرتبط،
ب) خواندن مقالات و الگو برداری از نحوه نوشتن؛
پ) جمع آوری ادبیات نظری (کپی کردن جملات مفاهیم پایه)،
ت) ایجاد ارتباط منطقی بین پاراگراف های کپی شده.
